Ons verhaal
Op 15 april 2020 werd na drie jaar de laatste doodsoorzaak uit de doodsoorzakenregisters van Amsterdam gedigitaliseerd...
Maar hier is het niet bij gebleven. We willen graag meer aanvullende historische data verzamelen. Daarom hebben we een digitale vrijwilligersgemeenschap opgericht: de RG Citizen Science Community for the History of Health. De citizen scientists in deze community helpen mee om aanvullend bronmateriaal te transcriberen, en waar nodig data te coderen en te classificeren. Zo leveren zij een enorm belangrijke bijdrage aan de geschiedenis van de sterfte en gezondheid, in onder andere Amsterdam, Nederland en Europa. Scrol naar onder om meer te lezen over de projecten die onze vrijwilligers hebben afgerond en die nog steeds lopen. Wil jij ons ook helpen? Kijk hier.
Onze citizen scientists
digitaliseerden onder andere al...
LOPEND PROJECT
Moedersterfte
Moedersterfte, of kraambedsterfte zoals het in het verleden vaak werd genoemd, is tegenwoordig in sommige delen van de wereld helaas een nog veel voorkomende doodsoorzaak voor vrouwen. Hoe zit het met Nederland vóór pakweg de twintigste eeuw? Was moedersterfte toen ook een belangrijke doodsoorzaak voor vrouwen, zoals vaak wordt gedacht? De Amsterdamse doodsoorzakenregisters bieden een prachtige gelegenheid daar onderzoek naar te doen. Uit de literatuur weten we dat moedersterfte tot circa 1865 relatief veel voorkwam in Amsterdam maar daarna snel verbeterde. Wie waren die moeders die de geboorte van hun kind niet overleefden? En gaven de doodsoorzakenregisters wel waarheidsgetrouw aan waar de moeders aan waren overleden? Het vermoeden bestaat dat artsen, gedreven door professionele schaamte, regelmatig de ware doodsoorzaak verzwegen. Door de overlijdensakten te combineren met het doodsoorzakenregister kunnen we deze ‘verzwegen’ gevallen opsporen.
LOPEND PROJECT
Registers overleden patiënten
Om meer inzicht te krijgen in aan welke ziektes Amsterdammers stierven voordat het doodsoorzakenregister in 1854 werd gestart, digitaliseren we de registers van de overleden patiënten in het Amsterdamse Binnen- en Buitengasthuis. Die zijn namelijk al vanaf 1823 terug te vinden in het Stadsarchief Amsterdam en lopen tot en met 1918. Ondanks dat natuurlijk maar een klein deel van de Amsterdamse bevolking in het ziekenhuis belandde, geven de registers toch een uniek perspectief in de doodsoorzaken die door artsen werden genoteerd.
Afgeronde projecten
februari 2022
Patiëntenregisters
In het voorjaar van 2022 zijn de patiëntenregisters van het Binnengasthuis, Buitengasthuis en het Cholerahospitaal te Amsterdam gedigitaliseerd door onze vrijwilligers. Met deze registers kan onder andere onderzoek worden gedaan naar de modernisering van de gezondheidszorg op institutioneel niveau, het demografische profiel van de patiënten (oud of jong, gehuwd of ongehuwd, werkloos of werkend, wel of geen sociaal vangnet, etc.) en kan in kaart worden gebracht of deze instellingen een zogeheten gateway to death waren of juist een plek van genezing. Omdat we willen zien of en hoe deze fenomenen veranderen door de tijd worden registers uit 1856, 1866, 1876, 1886 en 1896 gedigitaliseerd.
JANUARI 2022
Woningboeken
Na ruim een jaar hard werken zijn de Amsterdamse woningboeken ingevoerd! Dit is een maar liefst 1.107 boeken tellend register waarin tussen 1897 en 1922 per adres het aantal bewoners werd bijgehouden. In tegenstelling tot de beschikbare gemeentelijke statistieken, die informatie aggregeren op het niveau van buurten, staan de woningboeken ons toe om bevolkingsdichtheid op het niveau van individuele adressen te bepalen. Een hele belangrijke bron dus. Om te begrijpen wat de impact was van bepaalde ziektes op de bevolking, is gedetailleerde informatie nodig over de bevolkingsdichtheid in Amsterdam. Je kan je immers goed voorstellen: hoe meer mensen in één huis woonden, hoe groter de kans op besmetting via infectieziektes. Ons belangrijkste doel was om de bevolkingsdichtheid in het beginjaar van de woningboeken te bepalen, 1897. Daarnaast hebben we de adressen uit de gehele periode overgenomen, dus tot 1922. Ook voor het stadsarchief vormt dit een belangrijke bron over de bewoningsgeschiedenis van Amsterdam. Daarom zal het adressenbestand van 1922 gebruikt gaan worden in het project Aan het juiste adres. Verder zullen de gegevens hopelijk ook als index op de website van het Stadsarchief zelf worden geplaatst.
SEPTEMBER 2021
Geboorte- en overlijdensakten
In 2019 zijn onze citizen scientists gestart met het invoeren van alle Amsterdamse geboorteakten van de jaren 1856-1860, 1874, 1896 en 1915-1919, en de overlijdensakten van zuigelingen en jonge kinderen van 1856-1865, 1874-1875, 1896-1897 en 1915-1924. In totaal zijn er maar liefst 132.527 geboorteakten ingevoerd en 33,481 overlijdensakten. Met de digitalisering van deze akten beschikken we over zeer gedetailleerde informatie over de individuele geboorten van Amsterdamse kinderen en kunnen we bovendien de sterftekansen van zuigelingen en jonge kinderen berekenen. Daarnaast zorgt de toekomstige koppeling van de geboorteakten, overlijdensakten en doodsoorzakenregisters ervoor dat we de vroege levenslopen van kinderen kunnen reconstrueren. Daarmee kan onderzocht worden welke individuele, familiale en omgevingsfactoren invloed hadden op de algemene kindersterfte, en de doodsoorzaak-specifieke kindersterfte, tot vijf jaar oud. Dat er akten uit verschillende periodes zijn ingevoerd maakt het bovendien mogelijk om te bestuderen of de invloed van deze factoren over de tijd heen veranderde.
MAART 2021
Kadaster
In het voorjaar van 2021 digitaliseerden onze vrijwilligers het Amsterdamse kadaster van 1907. Een belangrijk deel van ons onderzoek richt zich op het verband tussen de doodsoorzaak van een persoon en zijn/haar sociaal-economische positie in de samenleving. Een belangrijke indicator voor deze positie is de huurwaarde van de woning waar de persoon woonde op het moment van overlijden. In de registers van de Amsterdamse doodsoorzaken zijn de adressen opgenomen van overledenen. Door deze te koppelen aan huurwaarden uit het reeds gedigitaliseerde kadaster kunnen we de sociaal-economische positie van overleden Amsterdammers bepalen.
APRIL 2020
Amsterdamse doodsoorzakenregister
Op 15 april 2020 werd de laatste bladzijde van het Amsterdamse doodsoorzakenregister ingevuld na drie-en-een-half jaar. Hierdoor zijn 625.563 mensen die overleden in Amsterdam tussen 1854 en 1940 gedigitaliseerd. Deze gegevens stellen ons in staat om dood en ziekte op individueel niveau te contextualiseren en heel precies na te gaan waar al die Amsterdammers aan zijn overleden en welke factoren daarbij een rol speelden.
