// Stadsarchief Amsterdam
Eten en drinken zijn onlosmakelijk verbonden met de feestdagen. Aangezien velen dit graag in het gezelschap van anderen doen, zijn er aan het eind van de avond ook velen die tonnetje rond of (en) ladderzat de reis naar huis inzetten. In het grootste deel van Nederland doen wij dit op goed verlichte wegen, met duidelijke afbakeningen van waar wij ons veilig kunnen verplaatsen. In negentiende-eeuws Amsterdam was zo’n verzadigde, benevelde verplaatsing in het holst van de nacht minder veilig. Met beperkte straatverlichting en niet-afgerasterde grachten liep men het risico om bij de volgende stap geen vaste grond meer onder de voeten te hebben, maar naar beneden te storten in de gracht. Dit doet ons vermoeden dat juist rond de feestdagen, waarbij de alcohol rijkelijk vloeit, meer mensen overleden aan niet-natuurlijke oorzaken, met name door verdrinkingen.
Het was niet voor niets dat in Amsterdam in 1767 de Maatschappij tot Redding van Drenkelingen werd opgericht. Deze organisatie poogde te bevorderen dat mensen die te water raakten, gered konden worden. Op 31 december 1790 was dat maar al te nodig. Op deze beruchte oudejaarsavond zette plotseling een dichte mist op. Voor het gebouw van het genootschap Felix Meritis, aan de Keizersgracht, vielen velen in de gracht. Zelfs een koets raakte te water! Of de grote hoeveelheid mensen die in het water viel alleen door de mist kwam, of ook te maken had met het feestgedruis van oudejaarsdag, is de vraag.
Wij namen de proef op de som in onze database. Waren er meer mensen die overleden aan niet-natuurlijke oorzaken tijdens de feestdagen, vergeleken met de rest van het jaar? Als we kijken naar de verhoudingen van doodsoorzaken over de gehele periode die de database bestrijkt, blijkt dat onder mannen 2,9% van de overlijdens het gevolg is van externe doodsoorzaken, zoals geweld of ongelukken. Voor vrouwen is dit aantal lager, daar is het maar 1,1%.
Voor enkel de oudejaarsdagen samen ligt dit percentage voor beide seksen echter hoger. Over de gehele periode genomen, is op deze dag onder mannen 3,3% van de overlijdens het gevolg van een niet-natuurlijke dood, waarbij dat bij vrouwen op deze dag 1,7% is. Op nieuwjaarsdag blijkt het gevaar weer geweken te zijn, voor vrouwen is op die dag het gemiddelde niet-natuurlijke doodsoorzaken weer gelijk aan die voor de rest van het jaar, voor mannen is dat zelfs lager, namelijk maar 1,9% van de doodsoorzaken. Op eerste kerstdag lijkt er ook weinig aan de hand te zijn, want dan is er ook geen duidelijk hoger percentage aan sterfte als het gevolg van ongelukken en dergelijke. Het gevaar lijkt dus vooral op oudejaarsdag op de loer te liggen.
De niet-natuurlijke doodsoorzaken die op oudejaarsdag veel voorkomen zijn inderdaad vooral verdrinking en verbranding. Echter, ondanks dat de percentages aan deze ongelukken wat hoger liggen binnen het geheel van doodsoorzaken op deze dag vergeleken met de rest van het jaar, zijn de verschillen niet enorm groot. Het lijkt dus niet een veel gevaarlijkere dag geweest te zijn; de meeste mensen kwamen weer veilig thuis. Hiermee willen we iedereen fijne en veilige feestdagen wensen namens het gehele team van het Amsterdamse doodsoorzakenproject!
inderdaad een onderzoek in stijl.
ook voor jullie allemaal hele fijne feestdagen en een voorspoedig en gezond, zonder ongelukken, 2023.
groet Inge
Interessante informatie om te lezen waarvoor dank.
Gezellige Kerstdagen en gezond 2023.
Met vriendelijke groeten,
Macy
Voor jullie ook allemaal: een mooi, warm 2023 gewenst!
(en bedankt voor het kerstlekkers)