De sociaal-economische verschillen in sterfte bestaan volgens sommige onderzoekers al zo’n tweehonderd jaar. Zij beargumenteren dat welvarende mensen altijd bevoordeeld waren doordat ze toegang hadden tot meer geld, kennis en macht. Wij zien dat de allerrijksten van Amsterdam inderdaad infecties vermeden en op latere leeftijd stierven aan degeneratieve ziekten.
Tegenwoordig worden ziekenhuizen beschouwd als het centrum van de moderne geneeskunde. Toen de eerste ziekeninstellingen zich in de achttiende en negentiende eeuw ontwikkelden, was de situatie echter totaal anders. Deze instellingen werden gekenmerkt door hoge sterftecijfers en een slechte reputatie: “killing more than they cured”. Hadden mensen met een bepaalde sociale achtergrond een hogere of lagere sterftekans? En zo ja, is er dan een vorm van ongelijkheid in de ziekenhuiszorg die we kunnen waarnemen?
Hoewel we over de gehele linie verbeteringen zien in de sterftecijfers aan longtuberculose, bleven bepaalde delen van de stad relatief achter. Zo verbeterde de situatie voor de bewoners van de grachtengordel meer dan voor bewoners van de Jordaan. Sommige buurten lijken zelfs te zijn verslechterd in 1897 ten opzichte van eenenveertig jaar ervoor. Dit geldt bijvoorbeeld voor de buurten in de Jordaan rond Bloemgracht en voor enkele buurten aan de Singel in het oude stadscentrum.
Longtuberculose in Amsterdam: een halve eeuw aan vooruitgang? Meer lezen »
Ziektesymptomen waren schokkend: veel slachtoffers hadden verwrongen en zwaar ingevallen gezichten die langzaam donkerblauw kleurden en het lichaam verschrompelde door heftige diarree waar niet tegenop te drinken was. Jongeren zagen er daardoor al snel uit als oude mensen.
De beangstigende cholera-epidemie: verwrongen gezichten en verschrompelde lichamen Meer lezen »
Hoewel rachitis de meeste mensen tegenwoordig niet zo veel zal zeggen, was het een veel voorkomend fenomeen in de achttiende en negentiende eeuw. Rachitis is een botaandoening die wordt veroorzaakt door een tekort aan Vitamine D en calcium. Lees hoe vaak rachitis in Amsterdam voorkwam.
Een verborgen ziekte: rachitis in Amsterdam Meer lezen »
Gedurende het grootste gedeelte van de negentiende eeuw stierven mensen in westerse landen aan infectieziekten. Richting het einde van die eeuw trad hier verandering in op: het sterftecijfer aan infectieziekten daalde tot zo’n laag punt dat degeneratieve ziekten, als kanker en hart- en vaatziekten, de voornaamste oorzaak van overlijden werden. Deze verschuiving, zo stellen deskundigen, zou in Nederland zijn begonnen tussen 1870 en 1880. Omdat deze onderzoekers gebruik maken van nationale tellingen die schuilgaan achter negentiende-eeuwse ziekteclassificaties, bestaat de kans dat het beeld dat zij schetsen niet helemaal juist is. Met behulp van het Amsterdamse doodsoorzakenregister kan dit probleem opgelost worden.
Wanneer overleden Amsterdammers niet meer voornamelijk aan infectieziekten? Meer lezen »
In de 19e eeuw kregen veel zuigelingen stuipen, regelmatig met dodelijk afloop. Van alle overleden Amsterdamse zuigelingen in 1856 stierf 39 procent aan dit verschijnsel. Tegenwoordig weten we dat stuipen een symptoom is van een onderliggende aandoening, maar wat wisten artsen hiervan? En hoe beïnvloedde dit hun behandeling?
Kinderstuipen, een negentiende-eeuws medisch probleem Meer lezen »
Meer dan een jaar zijn vrijwilligers bezig geweest met het invoeren van data uit het kadaster. In deze archieven is bijgehouden wat de belastbare opbrengst per pand was voor het jaar 1907. Wanneer we bij die belastbare opbrengst 25 procent optellen, krijgen we de huurwaarde. In het vervolg van ons onderzoek kunnen we aan de hand van die huurwaarde de sociaal-economische positie van overleden Amsterdammers bepalen.
Uit verscheidene historische rapportages blijkt dat Joodse buurten een zeer gunstige sterfteverhouding kenden, die onevenredig was aan de hoge bevolkingsdichtheid en de “hoogst armoedige bevolking”. De Amsterdamse doodsoorzakenregisters onderschrijven deze uitzonderlijke gezondheidstoestand.
De uitzonderlijke gezondheidstoestand van de Joodse buurten Meer lezen »
Met de Duitse inval van 10 mei 1940 en het vluchten van koningin Wilhelmina en de regering naar Londen, werd het voor veel joden in Amsterdam te bedreigend. 143 Amsterdamse joden stierven door zelfdoding.
De dood als enige uitweg: zelfdoding onder joden in mei 1940 Meer lezen »
