Een geweldige vondst op een zeer onverwachte plek in het Stadsarchief van Amsterdam. Zo mogen we de ontdekking door onze vrijwilliger Will Vlaskamp wel noemen. In de krochten van het archief van de burgerlijke stand, onder het kopje taakuitvoering, zijn van alle Amsterdammers die tussen 1940 en 1949 zijn overleden de doodsoorzaak genoteerd.
De hoge zuigelingensterfte in de zuidelijke delen van het land in de late negentiende en vroege twintigste eeuw is niet alleen een belangrijk onderwerp van onderzoek voor ons. Artsen die hiervan ooggetuigen waren, deden ook al onderzoek naar de zuigelingensterfte en hoe deze verschilde tussen religies.
Het doel van deze webapplicatie is om aan de hand van verschillende indicatoren van alle doodsoorzaken in Amsterdam tussen 1856 en 1920 in kaart te brengen.
Wiskunde gebruiken om prangende vragen over onze geschiedenis te verklaren? Op het eerste gezicht zijn geschiedenis en wiskunde misschien niet twee vakgebieden die je snel met elkaar zult associëren. We kunnen echter wel degelijk wiskundige concepten heel nuttig inzetten binnen het geschiedenisvakgebied, bijvoorbeeld om historische sterftepatronen te onderzoeken. Stel, we kijken naar de kindersterfte in Amsterdam gedurende de tijdsperiode 1856-1865. In deze tijdsperiode stierf ongeveer 28 procent van de kinderen voordat zij hun vijfde verjaardag konden vieren. Dit sterftecijfer is heel hoog. Hoe kan dat?
In 1856 sterven nog 200 op de 1.000 baby’s. Dat is heel hoog. Tot aan 1870 neemt de sterfte zelfs nog iets toe, maar na 1880 zien we een duidelijke en zelfs snelle daling tot ongeveer 40 per 1.000 in 1924. Hoe kan dat?
Het vermoeden is dat we bij onderzoek naar moedersterfte in die tijd rekening moeten houden met een zogenaamde ‘dark number’: de verborgen gevallen van moedersterfte. Die verborgen gevallen ontstonden doordat vroedvrouwen en artsen de echte doodsoorzaak verzwegen van moeders die overleden aan de beruchte kraamvrouwenkoorts.
DATAVISUALISATIE Met deze applicatie kun je de sterfte door diverse infectieziekten projecteren op de kaart van Amsterdam tussen 1856 en 1898. Daarbij wordt aangegeven welke buurten welvarend waren en welke niet.
DATAVISUALISATIE Met deze applicatie kun je de voornaamste doodsoorzaken zien waar mannen en vrouwen aan stierven in Amsterdam in de periode 1856-1920.
Hoewel we over de gehele linie verbeteringen zien in de sterftecijfers aan longtuberculose, bleven bepaalde delen van de stad relatief achter. Zo verbeterde de situatie voor de bewoners van de grachtengordel meer dan voor bewoners van de Jordaan. Sommige buurten lijken zelfs te zijn verslechterd in 1897 ten opzichte van eenenveertig jaar ervoor. Dit geldt bijvoorbeeld voor de buurten in de Jordaan rond Bloemgracht en voor enkele buurten aan de Singel in het oude stadscentrum.
Ziektesymptomen waren schokkend: veel slachtoffers hadden verwrongen en zwaar ingevallen gezichten die langzaam donkerblauw kleurden en het lichaam verschrompelde door heftige diarree waar niet tegenop te drinken was. Jongeren zagen er daardoor al snel uit als oude mensen.
